Pytanie:
Czy prawo dopuszcza możliwość, aby zamawiający odstąpił od umowy o dzieło bez powodu.
Odpowiedź:
Przepisu kodeksu cywilnego przewidują różne sytuacje, kiedy zamawiający ma prawo do odstąpienia od umowy o dzieło. Każde z nich nakłada pewne obowiązki i rodzi inne konsekwencje dla każdej ze stron. Ale czy jest możliwe odstąpienie od umowy bez powodu?
Co to jest odstąpienie i jakie są jego skutki?
Zgodnie z art. 627 kc przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W momencie złożenia skutecznego oświadczenia o odstąpieniu od umowy obowiązki te ustają. Co istotne umowę traktuje się, jako nieistniejącą od samego początku. Oznacza to, że nie wiąże ona strony, a zatem nie muszą one dalej wykonywać dalszych świadczeń, ale te spełnione podlegają zwrotowi.
Odstąpienie „bez powodu”
Tak, jest to możliwe. W rzeczywistości zamawiający może odstąpić od umowy w każdej chwili. Nawet wtedy, kiedy przyjmujący zamówienie wykonuje je w sposób prawidłowy. W takiej sytuacji zamawiający musi się jednak liczyć z obowiązkiem zapłaty uzgodnionego wynagrodzenia (art. 644 kc). Kodeks cywilny dopuszcza jednak by zamawiający odliczył od wynagrodzenia to, co przyjmujący zamówienie oszczędził na skutek niewykonania dzieła.
Zamawiający musi jeszcze pamiętać by odstąpienie od umowy i załata wynagrodzenia nastąpiły równocześnie.
Czy umowę o dzieło można wypowiedzieć za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia, w każdym czasie, jeżeli strony przewidzą taki zapis w umowie?
Tak, oczywiście jest taka możliwość.
A czy nie jest to sprzeczne z istotną umowy o dzieło, bo spotkałam się z taką argumentacja, stąd moje pytanie. Czy jest zatem podstawa prawna, z której można wywodzić takie rozwiązanie – wprowadzić wypowiedzenie od umowy? Przepisy przewidują tylko odstąpienie.
Poprzez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by strony zawarły tzw. umowę ramową o dzieło, tj. umowę stałego wykonywania określonego dzieła na rzecz zamawiającego.
Zgodnie z przepisami normującymi materię umowy o dzieło jeżeli przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
Również w przypadku gdy dzieło ma wady, zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu przyjmującemu zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy.
Gdy zaś wady usunąć się nie dadzą albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego. Wszystkie powyższe normy można odpowiednio stosować do umów o dzieło zawartych na czas nieokreślony.
Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić, płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła (norma ta będzie miała zastosowanie do umowy dotyczącej określonego dzieła ale zawartej bez podania terminu jego ukończenia). Oprócz powyższych możliwości zakończenia trwania umowy o dzieło, w przypadku umów o charakterze ciągłym (ramowych), można je zakończyć poprzez wypowiedzenie.
Zgodnie bowiem z art. 365(1) k.c. zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.
Jeżeli więc umowa o dzieło ma charakter ciągły a strony nie określiły w jej treści warunków wypowiedzenia (rozwiązania umowy), wówczas każda ze stron umowy będzie mogła ją wypowiedzieć ze skutkiem rozwiązania przypadającym niezwłocznie po wypowiedzeniu (niezwłocznie należy traktować jako przynajmniej 7 dni).
A jeżeli Zamawiający ma utrudniony kontakt z Przyjmującym zamówienie (chodzi o fotografa na ślub, brak kontaktu, nie odpisywanie na maile odnośnie szczegółów uroczystości) czy w takim przypadku Zamawiający może odstąpić od umowy bez zapłaty całego wynagrodzenia?
Panie Piotrze,
to co może Pan w opisanej sytuacji zrobić zależy od tego, co wynika z zawartej przez Pana umowie. Zgodnie z KC mogą mieć zastosowanie dwa przepisy:
Art. 636. [Sposób wykonywania dzieła]
§ 1. Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
§ 2. Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.
Art. 644. [Odstąpienie przez zamawiającego]
Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Który będzie dla Pana korzystniejszy zależy od oceny stanu faktycznego i łączącej umowy.
Czy korespondencja elektroniczna może być podstawą, że umowa została zawarta? W korespondencji są ustalane wszystkie szczegóły, ale nie ma papierowej wersji.
Panie Piotrze,
kodeks cywilny nie zastrzega dla umowy o dzieło żadnej szczególnej formy zawarcia.